Spreekrecht

Als je niet zelf wilt spreken, dan kun je ook iemand anders vragen om je verklaring voor te lezen. Dit kan een familielid, een vriend of vriendin zijn. Je moet deze persoon hiervoor machtigen.

• Zet je verklaring op papier, zodat iemand namens jou je verhaal kan laten horen in de rechtszaal.
• Je kunt zelf bepalen of je je verklaring aan de rechter geeft en toevoegt aan het strafdossier.

Stap 2 - Vul op het Wensenformulier in hoe je je verhaal wilt doen

Op het Wensenformulier dat je hebt ontvangen, moet je aangeven hoe je in de rechtszaal iets wilt zeggen.

• Lees hier hoe je het Wensenformulier invult.

Stap 3 - Schrijf je schriftelijke verklaring op

Als je je verhaal wilt doen zonder dat op papier te zetten, dan kun je deze stap overslaan.

Je kunt op papier zetten wat je wilt vertellen over wat je is overkomen en wat dat met je heeft gedaan. Je kunt ook iets zeggen over hoe je tegen de strafzaak aankijkt en welke straf je passend vindt.

• Gebruik onze schrijfhandleiding 'schriftelijke slachtofferverklaring' als hulpmiddel bij het schrijven van je verklaring. Of je die verklaring nu zelf voorleest, door een ander laat voorlezen of toevoegt aan het dossier: het is fijn om je verhaal op te schrijven.  
• Gebruik onze voorbeeldbrief 'schriftelijke slachtofferverklaring' om niets te vergeten wat in je schriftelijke verklaring moet staan.

Het kan ook fijn zijn om voor jezelf je verhaal op papier te zetten en op te schrijven wat het misdrijf met je heeft gedaan. Ook als je geen gebruik wilt maken van het spreekrecht. Of als je niet wilt dat de verdachte of iemand in de rechtszaal je verklaring leest. Geef dan aan op het Wensenformulier dat je niet iets in de rechtszaal wilt zeggen.

Stap 4 - Stuur je verklaring op

Wil je dat je schriftelijke slachtofferverklaring wordt toegevoegd aan het strafdossier? Stuur dan je verklaring op. Het voordeel van het toevoegen van je verklaring aan het strafdossier is dat de rechter dit kan gebruiken als bewijs voor het strafbare feit.

Je kunt de schriftelijke slachtofferverklaring opsturen naar het Informatiepunt Slachtoffers OM (IPS OM) van het parket waar de strafzaak wordt behandeld.

Let er op dat je het parketnummer en de naam van de verdachte vermeldt. Het parketnummer vind je op het 'Formulier Verzoek tot schadevergoeding' of de brief van het Openbaar Ministerie.

Wil je op zitting zelf spreken of wil je iemand namens jou laten spreken? In dat geval is het niet nodig om je verklaring van tevoren op te sturen. Je kunt de verklaring tijdens de strafzitting aan de rechter geven.

Stap 5 - Goed voorbereid naar de strafzitting

Je krijgt een brief waarin staat wanneer de strafzitting is. Denk aan het volgende als je gaat spreken tijdens de strafzitting:

• Gebruik geen scheldwoorden. Als je gaat schelden, kan de rechter besluiten dat je niet meer mag spreken.
• De verdachte kan tijdens het spreekrecht in de zaal aanwezig zijn.
• Er kan pers aanwezig zijn in de rechtbank. Journalisten mogen je alleen in beeld brengen of je verklaring opnemen als je toestemming geeft. Wel mogen journalisten verslag doen van wat je hebt gezegd. Wil je niet dat er iets uit je verklaring naar buiten komt? Je kunt de rechter vragen om het spreekrecht achter gesloten deuren te laten plaatsvinden.
• Je kunt naar aanleiding van je verklaring opgeroepen worden als getuige. Bijvoorbeeld als je in je verklaring informatie geeft over wat er is gebeurd, of over het bewijs. Of als je verklaring afwijkt van je eerdere verklaringen. De rechter of de advocaat van de verdachte kan je hierover vragen stellen.

Wie kunnen er spreken?

De volgende personen kunnen gebruikmaken van het spreekrecht:

• Het slachtoffer zelf.
• De nabestaanden van het overleden slachtoffer. Dit kunnen zijn: ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, nichten, neven, ooms en tantes.
  Ook pleegouders en stiefouders, pleegbroers en pleegzussen en stiefbroers en stiefzussen kunnen gebruik maken van het spreekrecht als zij een nauwe band hebben met het overleden slachtoffer. Er kunnen maximaal 3 nabestaanden het spreekrecht uitoefenen.
• De wettelijk vertegenwoordigers van een minderjarig slachtoffer.
• De partner en 1 ander familielid. Dit geldt in het geval dat een slachtoffer of nabestaande verstandelijk of lichamelijk niet in staat is om zelf te spreken.
• Een gemachtigde die namens het slachtoffer spreekt.
• Iemand die jonger is dan 12 jaar mag alleen spreken als de rechter hiervoor toestemming geeft. 

Wanneer komt iemand in aanmerking voor spreekrecht?

Je hebt van het Openbaar Ministerie een brief ontvangen dat je recht hebt op spreekrecht. Op het wensenformulier kun je aangeven of je hiervan gebruik wilt maken. Of je spreekrecht hebt, hangt af van het misdrijf. Je hebt spreekrecht:

• bij misdrijven waarvoor de dader een gevangenisstraf kan krijgen van 8 jaar of meer,
• bij een aantal andere misdrijven zoals seksuele misdrijven, stalking, bedreiging en een verkeersongeval met ernstig lichamelijk letsel of overlijden tot gevolg.