Eigen schuld, dikke bult?
Slachtoffers krijgen vaak te maken met opmerkingen vanuit hun omgeving die hen het gevoel geven dat de gebeurtenis hun eigen schuld was. Dit wordt victim blaming genoemd. Ook als je het niet zo bedoelt, kan je reactie een slachtoffer kwetsen. Lees wat victim blaming met iemand doet en hoe je dit kunt voorkomen.
Wat is victim blaming?
Victim blaming betekent letterlijk: het slachtoffer de schuld geven. Vaak zonder dat mensen het doorhebben, zeggen ze dingen met een beschuldigende ondertoon. Dat doen ze meestal niet met kwade bedoelingen, maar omdat ze voor zichzelf proberen te verklaren hoe zoiets vreselijks kan gebeuren.
Wat zijn voorbeelden van victim blaming?
- Waarom heb je niets gedaan om het te stoppen?
- Ben jij ‘s nachts door dat park gefietst, in je eentje?
- Wie springt er dan ook tussen twee vechtende mensen in?
- Wie trapt er nou in zo’n nepmail?
- Waarom heb je zomaar geld overgemaakt naar die persoon?
- Wees maar blij dat het niet erger is
- Je bent ook veel te lief, je moet meer van je afbijten
- Je weet wel dat het doen van een valse aangifte strafbaar is?
Wie doen er aan victim blaming?
Een indirect beschuldigende opmerking is gauw gemaakt. Victim blaming komt dan ook veel voor: bij instanties en hulpverleners, maar ook bij familie en vrienden van een slachtoffer. Soms is dat een bewuste keuze, bijvoorbeeld wanneer een advocaat van de verdachte vragen stelt aan het slachtoffer tijdens een zitting. Daarmee probeert de advocaat de rol van de verdachte kleiner te maken en die van het slachtoffer groter. Maar in de meeste gevallen gebeurt victim blaming zonder nadenken en zonder opzet.
Wat doet victim blaming met een slachtoffer?
Wanneer mensen in de omgeving van een slachtoffer kritische vragen stellen of de gebeurtenis kleiner maken, kan iemand zich dubbel slachtoffer gaan voelen. Dit is schadelijk en staat het herstelproces in de weg.
Ook kan victim blaming bestaande gevoelens van schuld en schaamte versterken. Veel slachtoffers worden al achtervolgd door hun eigen twijfels en vragen over wat ze anders hadden kunnen doen. Indirect beschuldigende opmerkingen van anderen kunnen ervoor zorgen dat die gevoelens heftiger worden. Het is als helper goed om te beseffen dat het slachtoffer nooit de schuldige is, dat is alleen de dader.
Hoe kun je victim blaming voorkomen?
Misschien heb je ook weleens gedacht: zou de ander zelf een aandeel hebben in wat er is gebeurd? Toch is het goed om te beseffen dat een slachtoffer nooit verantwoordelijk is voor wat er is gebeurd. Alleen de dader is daarvoor verantwoordelijk. In plaats van kritische vragen te stellen, helpt het een slachtoffer veel meer om erkenning te krijgen. Dat doe je door:
- actief te luisteren zonder een oordeel te vellen;
- weg te blijven van de vraag waarom iemand iets wel of niet heeft gedaan;
- ruimte te geven aan de gevoelens van de ander.
Bekijk in deze video hoe je kunt voorkomen dat iemand zich dubbel slachtoffer voelt:
Meer weten over victim blaming?
Wil je meer weten over de gevolgen van victim blaming en waarom dit gebeurt? Kijk dan eens naar:
Andere helpers over victim blaming
Helpers lopen vaak tegen dezelfde dingen aan tijdens het helpen van een slachtoffer. Het kan helpen om tips en ervaringen met elkaar te delen. Deel je eigen ervaring en help anderen bij het ondersteunen van hun naaste. Anoniem, veilig en beknopt.
