Spreekrecht

Als u niet zelf wil spreken, dan kunt u ook iemand anders vragen om uw verklaring voor te lezen. Dit kan een familielid, een vriend of vriendin zijn. U moet deze persoon hiervoor machtigen.

• Zet uw verklaring op papier, zodat iemand namens uw verhaal kan laten horen in de rechtszaal.
• U kunt zelf bepalen of u uw verklaring aan de rechter geeft en toevoegt aan het strafdossier.

Stap 2 - Vul op het Wensenformulier in hoe u uw verhaal wilt doen

Op het Wensenformulier dat u heeft ontvangen, moet u aangeven hoe u in de rechtszaal iets wilt zeggen.

• Lees hier hoe u het Wensenformulier invult.

Stap 3 - Schrijf uw schriftelijke verklaring op

Als u uw verhaal wilt doen zonder dat op papier te zetten, dan kunt u deze stap overslaan.

U kunt op papier zetten wat u wilt vertellen over wat u is overkomen en wat dat met u heeft gedaan. U kunt ook iets zeggen over hoe u tegen de strafzaak aankijkt en welke straf u passend vindt.

• Gebruik onze schrijfhandleiding 'schriftelijke slachtofferverklaring' als hulpmiddel bij het schrijven van uw verklaring. Of u die verklaring nu zelf voorleest, door een ander laat voorlezen of toevoegt aan het dossier: het is fijn om uw verhaal op te schrijven.  
• Gebruik onze voorbeeldbrief 'schriftelijke slachtofferverklaring' om niets te vergeten wat in uw schriftelijke verklaring moet staan.

Het kan ook fijn zijn om voor uzelf uw verhaal op papier te zetten en op te schrijven wat het misdrijf met u heeft gedaan. Ook als u geen gebruik wilt maken van het spreekrecht. Of als u niet wilt dat de verdachte of iemand in de rechtszaal uw verklaring leest. Geef dan aan op het Wensenformulier dat u niet iets in de rechtszaal wilt zeggen.

Stap 4 - Stuur uw verklaring op

Wilt u dat uw schriftelijke slachtofferverklaring wordt toegevoegd aan het strafdossier? Stuur dan uw verklaring op. Het voordeel van het toevoegen van uw verklaring aan het strafdossier is dat de rechter dit kan gebruiken als bewijs voor het strafbare feit.

U kunt de schriftelijke slachtofferverklaring opsturen naar het Informatiepunt Slachtoffers OM (IPS OM) van het parket waar de strafzaak wordt behandeld.

Let er op dat u het parketnummer en de naam van de verdachte vermeldt. Het parketnummer vindt u op het 'Formulier Verzoek tot schadevergoeding' of de brief van het Openbaar Ministerie.

Wilt u op zitting zelf spreken of wilt u iemand namens u laten spreken? In dat geval is het niet nodig om uw verklaring van tevoren op te sturen. U kunt de verklaring tijdens de strafzitting aan de rechter geven.

Stap 5 - Goed voorbereid naar de strafzitting

U krijgt een brief waarin staat wanneer de strafzitting is. Denk aan het volgende als u gaat spreken tijdens de strafzitting:

• Gebruik geen scheldwoorden. Als u gaat schelden, kan de rechter besluiten dat u niet meer mag spreken.
• De verdachte kan tijdens het spreekrecht in de zaal aanwezig zijn.
• Er kan pers aanwezig zijn in de rechtbank. Journalisten mogen u alleen in beeld brengen of uw verklaring opnemen als u toestemming geeft. Wel mogen journalisten verslag doen van wat u heeft gezegd. Wilt u niet dat er iets uit uw verklaring naar buiten komt? U kunt de rechter vragen om het spreekrecht achter gesloten deuren te laten plaatsvinden.
• U kunt naar aanleiding van uw verklaring opgeroepen worden als getuige. Bijvoorbeeld als u in uw verklaring informatie geeft over wat er is gebeurd, of over het bewijs. Of als uw verklaring afwijkt van uw eerdere verklaringen. De rechter of de advocaat van de verdachte kan u hierover vragen stellen.

Wie kunnen er spreken?

De volgende personen kunnen gebruikmaken van het spreekrecht:

• Het slachtoffer zelf.
• De nabestaanden van het overleden slachtoffer. Dit kunnen zijn: ouders, grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers, zussen, nichten, neven, ooms en tantes. Er kunnen maximaal 3 nabestaanden het spreekrecht uitoefenen.
• De wettelijk vertegenwoordigers van een minderjarig slachtoffer.
• De partner en 1 ander familielid. Dit geldt in het geval dat een slachtoffer of nabestaande verstandelijk of lichamelijk niet in staat is om zelf te spreken.
• Een gemachtigde die namens het slachtoffer spreekt.
• Iemand die jonger is dan 12 jaar mag alleen spreken als de rechter hiervoor toestemming geeft. 

Wanneer komt iemand in aanmerking voor spreekrecht?

U heeft van het Openbaar Ministerie een brief ontvangen dat u recht heeft op spreekrecht. Op het wensenformulier kunt u aangeven of u hiervan gebruik wilt maken. Of u spreekrecht heeft, hangt af van het misdrijf. U heeft spreekrecht:

• bij misdrijven waarvoor de dader een gevangenisstraf kan krijgen van 8 jaar of meer,
• bij een aantal andere misdrijven zoals seksuele misdrijven, stalking, bedreiging en een verkeersongeval met ernstig lichamelijk letsel of overlijden tot gevolg.