Het herstelproces van een slachtoffer

Tijdens een ingrijpende gebeurtenis gebeurt het vaak dat iemand de regie verliest. Dit geeft vaak een gevoel van machteloosheid. Om goed te kunnen herstellen, is het belangrijk dat iemand het gevoel van regie en controle terugkrijgt.

De manier waarop je het gesprek aangaat, kan van grote betekenis zijn voor het herstelproces. 

Communiceren zonder oordeel

Een slachtoffer kan na de gebeurtenis last hebben van stressklachten en emoties zoals spanning, angst, boosheid of verdriet. Dit zijn normale reacties. Bij de meeste mensen worden stressklachten na 4 tot 6 weken minder.

Hoe je kunt helpen

Geef de ander de ruimte om emoties te uiten en laat merken dat alles wat de ander ervaart, er mag zijn. Dit kun je doen door met aandacht te luisteren en weg te blijven van ongevraagde verklaringen of oplossingen.

Er moet in de eerste tijd na de gebeurtenis vaak veel geregeld worden. Denk aan gesprekken met de politie, afspraken met artsen en uitzoekwerk voor de verzekering. Dit kan overweldigend zijn. De hoeveelheid informatie is soms moeilijk te verwerken voor een slachtoffer. Het herstel kan hierdoor vertragen en er kan sprake zijn van uitgestelde verwerking. 

Vraag of iemand genoeg hulp heeft van naasten die met deze praktische zaken kunnen helpen. Wellicht kun je zelf bij sommige dingen helpen. Zorg wel dat de gedupeerde zelf de controle houdt.

Als het slachtoffer lichamelijk of geestelijk letsel heeft opgelopen, kan dit in het begin alle aandacht opslokken. Er is dan weinig ruimte om de emotionele gevolgen van de gebeurtenis te verwerken. De emotionele verwerking komt dan pas later.

Vaak moet een slachtoffer beslissen om wel of geen aangifte te doen. Die keuze is soms lastig voor iemand. En als diegene wel aangifte doet, kan dat ook zorgen, spanningen en ook herbeleving met zich meebrengen.

In gesprek gaan over aangifte

De beslissing over aangifte is echter aan het slachtoffer. Wat je kunt doen, is helpen bij het maken van een weloverwogen keuze. Deze checklist helpt je om in gesprek te gaan over aangifte. Zo kun je samen bepalen welke stap nodig is op weg naar herstel.

Naar de checklist aangifte

In de meeste gevallen pakt een slachtoffer na verloop van tijd het dagelijks leven weer op. Iemand gaat weer aan het werk of onderneemt weer sociale of andere activiteiten. Hierdoor kan het slachtoffer nieuwe spanningen voelen, omdat de gevolgen van de gebeurtenis ook nog meespelen.

Soms duurt het een tijdje voordat een slachtoffer beseft wat de gebeurtenis heeft aangericht. In het begin komt er vaak zoveel op iemand af dat er nog geen ruimte is om hierover na te denken. Wanneer een slachtoffer de gevolgen onder ogen ziet, kan dat pijnlijk zijn en opnieuw voor stress zorgen.

Doorverwijzen naar de juiste hulp

Wanneer stressklachten niet vanzelf afnemen, kan het goed zijn om professionele hulp in te schakelen. Je kunt samen met het slachtoffer uitzoeken welke hulp er beschikbaar is. Gebruik daarvoor bijvoorbeeld ons advies op maat.

Advies op maat voor doorverwijzen

Hoe het met iemand gaat, is niet altijd aan de buitenkant te zien. Sommige slachtoffers laten liever niet merken hoe ze zich voelen, terwijl ze nog wel bezig zijn de gebeurtenis te verwerken. Ook zij kunnen behoefte hebben aan steun.

In gesprek gaan over vermoedens

Vermoed je dat iemand slachtoffer is, maar weet je het niet zeker? De Signalenwijzer geeft je handvatten om je onderbuikgevoel te onderzoeken, het gesprek aan te gaan en passende ondersteuning te bieden.

Wat te doen bij vermoedens?

Na aangifte begint het strafproces. Dat kan op verschillende manieren verlopen. Het kan zijn dat een slachtoffer langere periodes niets hoort over hoe het strafproces verloopt. Hoewel er achter de schermen veel gebeurt, kan een slachtoffer gefrustreerd en onzeker raken over het wachten of het gebrek aan informatie.

Rechten van een slachtoffer

In het strafproces - vanaf de aangifte tot de beslissing over de zaak - heeft een slachtoffer rechten. Ook recht op informatie. Die informatie kan soms ook zijn dat er nog niet meer bekend is.

Slachtofferrechten 

Wanneer een slachtoffer professionele hulp krijgt, bijvoorbeeld van een psycholoog, komt er een moment dat die hulp afgerond wordt. Dat betekent niet automatisch dat iemand volledig hersteld is. Het slachtoffer zal zelf verdergaan met verwerken.

Mensen om een slachtoffer heen tonen vlak na de gebeurtenis meestal veel belangstelling. Na een tijdje neemt de betrokkenheid vaak wat af. Hierdoor kan een slachtoffer het gevoel hebben er alleen voor te staan.

Je kunt iemand wijzen op lotgenotencontact. Delen van ervaringen kan helpen bij de verwerking. 

In contact met lotgenoten 

Om schade vergoed te krijgen, moet een slachtoffer kosten bijhouden, bewijs verzamelen en dingen uitzoeken en regelen. Het is soms moeilijk om overzicht te houden, zeker als iemand de gebeurtenis nog aan het verwerken is.

Tijdens het strafproces kunnen er momenten zijn die extra spanning veroorzaken bij een slachtoffer. Bijvoorbeeld als iemand gebruikmaakt van spreekrecht. Op dat soort momenten kunnen klachten tijdelijk erger worden.

Herstellen na een ingrijpende gebeurtenis gaat met vallen en opstaan. Ook als een slachtoffer zich meestal weer goed voelt, kunnen onverwachte herinneringen voor heftige gevoelens zorgen. Soms is iets heel kleins genoeg om iemand weer aan de gebeurtenis te herinneren.

Hoewel veel slachtoffers zich op een gegeven moment weer beter voelen, heeft het herstelproces geen echt eindpunt. Soms is iemand blijvend veranderd door wat er is gebeurd. Of komen er nog regelmatig herinneringen boven. Het is daarom belangrijk dat een slachtoffer een gevoel van erkenning krijgt vanuit zijn of haar omgeving.