Dag Herdenken Geweldslachtoffers
- 20 september 2025
Op 20 september is de Dag Herdenken Geweldslachtoffers in Amsterdam. Bestuursvoorzitter van Slachtofferhulp Nederland, Rosa Jansen, is - net als ieder jaar - met een aantal collega's aanwezig. Hieronder is haar toespraak te lezen.
Beste burgemeester, staatssecretaris, voorzitters van de FNG, nabestaanden, en vertegenwoordigers van diverse bij de FNG betrokken organisaties,
Wanneer we vandaag hier samenzijn, verandert de aard van deze Zuiderkerk. Het lijkt alsof de tijd vertraagt, alsof een onzichtbare sluier over de dag is gelegd. De lucht draagt het gewicht van herinneringen — verhalen die niet zijn vastgelegd in boeken, maar die leven in de stilte tussen ons. Pijn, verlies, liefde, verbondenheid: allemaal aanwezig, als echo’s die de muren hier raken.
Wat we hier voelen, overstijgt het moment. We zijn hier niet alleen om terug te kijken naar wat verloren is gegaan, maar ook om gezamenlijk te dragen wat niet te dragen lijkt. Om samen te gedenken, en in dat gedenken de belofte te verankeren: geen enkel leven mag in vergetelheid verdwijnen. Geen enkel slachtoffer mag ongehoord zijn.
Ons herdenken hier is een ritueel dat onze ziel raakt. Het is een jaarlijks moment van stilstand, van terugkijken in de spiegel van het verleden. We noemen namen van geliefden. We geven gezichten aan geschiedenissen, die anders zouden vervagen in de ruis van het alledaagse. Door te herdenken bevestigen we: deze levens deden ertoe. Deze mensen waren hier. Hun afwezigheid maakt ons des te bewuster van onze aanwezigheid.
Maar laat ons ook eerlijk zijn: herdenken snijdt ook. Het haalt herinneringen naar boven die we misschien liever zouden laten rusten. Het roept de leegte op — de foto van toen, de stoel die leeg blijft, de stem die nooit meer klinkt. Voor velen onder u is dit geen afgesloten hoofdstuk, maar een voortdurende werkelijkheid. Juist daarom is samen herdenken geen luxe, maar een noodzaak. In gedeelde rouw schuilt erkenning. In gezamenlijk zwijgen klinkt soms meer dan duizend woorden.
De laatste tijd is er terecht veel aandacht voor geweld tegen vrouwen. Het zichtbaar maken van structurele patronen is noodzakelijk om verandering mogelijk te maken. Maar we mogen niet vergeten dat geweld een veelkoppig monster is. Ook mannen zijn slachtoffer. Ook kinderen, met nog een heel leven voor zich. Ook ouderen, kwetsbaar en vaak machteloos. Geweld kent geen grenzen van leeftijd, geslacht of achtergrond. Wat het des te schrijnender maakt, is dat het steeds vaker ook nog plaatsvindt in wat ons veiligste domein zou moeten zijn: ons eigen huis.
En daarin ligt een diepere opdracht besloten. Want wie slachtoffer wordt, betreedt een andere werkelijkheid — een werkelijkheid waarin de tijd stilstaat, waarin vertrouwen broos wordt, en waarin steun en zorg van levensbelang zijn. Maar die zorg en steun zijn nog steeds niet vanzelfsprekend. Nog te vaak verdwalen nabestaanden in regels, in loketten, in systemen die hen eerder vermoeien dan ondersteunen. Zij worden toeschouwer in een proces dat juist om hun perspectief zou moeten draaien.
Slachtofferhulp Nederland probeert daar dagelijks verandering in te brengen. Niet als roepende in de woestijn, maar als steun in de storm. Met praktische hulp, met emotionele aanwezigheid, en door te strijden voor het recht op erkenning. Want erkenning is geen gunst, en rechtvaardigheid geen cadeau. Ze zijn fundamenten van een samenleving die zichzelf rechtvaardig wil noemen.
Daarom is ook bestuurlijke betrokkenheid van onschatbare waarde. Waar politieke, bestuurlijke en maatschappelijke ogen zich openen, ontstaat ruimte voor verandering. Er zijn al stappen gezet — lokaal, regionaal, soms stil, soms zichtbaar — om slachtoffers beter te beschermen. Dat stemt tot hoop. Maar hoop vraagt om voortdurende actie, en niet alleen wanneer de camera’s draaien. En de bereidheid om te blijven kijken — ook naar datgene wat ongemakkelijk is, pijnlijk, confronterend.
En zo komen we terug bij vandaag.
Vandaag herdenken we. We staan stil bij levens van geliefden die abrupt, gewelddadig, en onherroepelijk zijn beëindigd. Maar vandaag zeggen we ook: deze levens hadden betekenis. Deze mensen worden niet vergeten. Hun namen blijven klinken — als flonkerende sterren aan een nachtelijke hemel, als tekens van menselijkheid in tijden van onmenselijkheid.
Misschien is het goed om het zo te zien: elke naam op het witte lint straks is als een kaars in het duister. Een klein, kwetsbaar vlammetje — maar samen vormen ze een licht dat de duisternis doorbreekt. Niet om te vergeten, maar om te herinneren. Niet om stil te vallen, maar om te spreken. Niet om te verdragen in eenzaamheid, maar om te dragen — samen.