Bestuursvoorzitter Rosa Jansen: ‘Beleid en regels garanderen niet de privacy van slachtoffers’
- 26 februari 2020
Vorige week bracht Slachtofferhulp Nederland het witboek 'Privacy van het slachtoffer; feit of fictie?' uit, waarmee we aandacht vragen voor dit onderwerp bij alle professionals in de strafrechtketen, die in de praktijk het verschil kunnen maken.
Door: Rosa Jansen, voorzitter van de Raad van Bestuur van Slachtofferhulp Nederland
Bescherming van privacy in het strafproces is al jarenlang een belangrijk onderwerp. Het maakt onderdeel uit van het meerjarenplan van de minister en het is verwerkt in talrijke regels en beleidsdocumenten, ook in internationale context. Bovendien is het een belangrijk onderwerp van gesprek onder ketenpartners. Het leeft dus. Maar in de praktijk komen privacygegevens toch nog te vaak op straat te liggen. Stel, je bent in elkaar geslagen. Dan is de verdachte niet blij met jouw aangifte. Als dan jouw naam, adres en telefoonnummer in de aangifte staan, dan komen die gegevens bij de verdachte terecht. Dat geeft een enorm gevoel van machteloosheid en onveiligheid bij het slachtoffer.
Vandaar dat we in het kader van de jaarlijkse Europese Dag van het slachtoffer besloten hebben dit onderwerp opnieuw nadrukkelijk onder de aandacht brengen door een witboek en Het Witte Balkje te introduceren. Het witboek bestaat uit een verzameling interviews met mensen die op hun eigen manier met het thema te maken hebben gehad, als slachtoffer of professional. Het witboek beschrijft waar slachtoffers en nabestaanden tegenaan lopen en welke praktische oplossingen er zijn gevonden om hun privacy te waarborgen. De oplossingen blijken niet te liggen in langdurige wetgevingstrajecten. Wetten en sancties leveren weer de nodige handhavingsproblematiek op. Er zijn praktische oplossingen, bedacht door mensen, die oprecht bij slachtoffers en nabestaanden betrokken zijn. Dat levert oplossingen op die als voorbeeld kunnen dienen voor andere professionals.
Minister Dekker toonde zich onder de indruk van het witboek: “Slachtoffers is al een keer onrecht aangedaan. In het hele proces daarna hebben ze juist behoefte aan veiligheid en aan een overheid die naast ze gaat staan. Dat we daar met z’n allen nog lang niet in slagen, dat raakt ons natuurlijk, want je wilt die mensen bescherming bieden. Dan moeten we kijken wat nodig is om ze die bescherming en dat vertrouwen terug te geven. En dan is er echt nog een wereld te winnen.”
Ook de voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak, Henk Naves, en Procureur-Generaal Rinus Otte namen het witboek graag in ontvangst. Zij onderstrepen eveneens het belang van privacy voor slachtoffers en willen zich daar zeker voor inspannen. Zij benadrukken wel dat de individuele officier van justitie en rechter uiteindelijk in een individuele zaak zullen beslissen. Vanuit Slachtofferhulp Nederland onderkennen wij dit. De bescherming van de privacy van het slachtoffer staat of valt uiteindelijk bij de aandacht die individuele professionals hebben voor dit onderwerp. Dat dit mogelijk is, blijkt uit de heldere voorbeelden in het witboek.
We hebben gemerkt dat beleid en regels zeker nog niet de privacy van slachtoffers garanderen. Er moet meer gebeuren. Daarom is dit witboek een oproep aan alle professionals in de strafrechtketen om slachtoffers goed te informeren en hun privacy al aan de voorkant te waarborgen. Het staat of valt bij de aandacht die individuele professionals hebben voor de privacy van het slachtoffer, en dat zij keer op keer luisteren naar de behoeften die het slachtoffer heeft op dit gebied.
Wij hopen dat ieder slachtoffer zich voortaan kan beroepen op Het Witte Balkje, het nieuwe symbool voor de bescherming van privacy van slachtoffers dat wij vorige week hebben geïntroduceerd. Het Witte Balkje kan over een foto, video of afbeelding van het slachtoffer worden geplaatst, maar slachtoffers kunnen Het Witte Balkje ook inzetten om persoonsgegevens in het strafdossier af te schermen. Daar blijven we ons hard voor maken. Want herhaald slachtofferschap is het laatste wat we willen.
Interessant overigens dat het Instituut voor de Nederlandse taal het Witte Balkje deze week direct heeft omarmd.
En dat het slachtoffer behoefte heeft aan herkenning en erkenning, ook voor wat betreft de bescherming van privacy, moge duidelijk zijn. Ik verwijs in dit verband naar dit artikel van dr. mr. Alice K. Bosma: ‘Het is van belang te weten dat slachtoffers in alle soorten en maten komen, maar dat ieder slachtoffer dat naar de rechtbank komt, behoefte heeft aan erkenning: gehoord worden en ook bevestigd krijgen dat er gehoord is. Voor die erkenning is herkenning nodig. Hoe meer open de blik op het slachtoffer, hoe meer slachtoffers herkend worden.’