Blog Rosa Jansen: de positie van het slachtoffer vergt continue aandacht
- 20 december 2021
De Omikronvariant woedt door. Wederom een heftige periode in de coronacrisis en nog geen nieuw evenwicht in onze samenleving. Toch is er nog een mooi lichtpunt: een belangrijke stap voorwaarts om in het coalitieakkoord 2021 - 2025 expliciet te lezen dat de positie van het slachtoffer geborgd moet worden.
Ook in 2021 vroegen wij vanuit Slachtofferhulp Nederland veelvuldig aandacht voor de positie van het slachtoffer. Nederland is een land dat in de wereld vooroploopt wat betreft het in de wet opnemen van slachtofferrechten. Dit zijn echter mensenrechten. Die niet alleen in de wet moeten worden opgenomen, maar ook in de praktijk handhaving verdienen. Dit laatste vraagt nog steeds nadrukkelijk aandacht. Corona heeft een en ander nog veel duidelijker gemaakt. Grote hoeveelheden zaken blijven nog steeds (te) lang op de plank liggen, want de strafrechtketen loopt vast. In het afgelopen jaar betekende dit wederom lange wachttijden voor slachtoffers, en veel zaken die buiten de strafzitting door het Openbaar Ministerie zelf worden afgedaan. In al deze zaken heeft dit de nodige uitwerking op het recht en herstel voor slachtoffers. Slachtoffers zien de afdoening ter terechtzitting en daarbij het uitoefenen van hun spreekrecht als een belangrijk onderdeel van hun herstelproces en rechtvaardigheidsgevoel. Tijdens het recente rondetafelgesprek in de Tweede kamer over seksueel geweld kwam dit sterk naar voren, onder meer door de indrukwekkende verhalen van slachtoffers zelf. Pijnlijk was het om te horen dat zelfs mensenrechtenorganisatie Amnesty International aandacht vroeg voor de positie van zedenslachtoffers, wiens rechten nu met voeten worden getreden.
Slachtoffers zijn uiteindelijk de enigen die aan een strafproces meedoen zónder dat ze daar zelf om gevraagd hebben. Dat vraagt grote en tijdige aandacht, en deskundigheid van alle betrokken professionele partijen. ‘Altijd nagaan en nooit aannemen’ moeten in de bejegening dan ook voortdurend voorop staan. Ook goede en tijdige informatievoorziening maakt daarvan deel uit. Helaas zijn wij zeker in dit land zo ver nog niet. Bij de jongere professionals zie je dat de positie van het slachtoffer in het strafproces meer en meer een vanzelfsprekendheid begint te worden. Zij zijn ermee opgegroeid en erin opgeleid. Dat ziet men terug in hun aanpak. Ook de versterkte deskundigheid van onze eigen medewerkers heeft hierop grote invloed.
De komende kabinetsformatie lijkt in het teken te staan van herstel en versterking van het fundament van onze moderne, beschaafde samenleving: de rechtsstaat. Vertrouwen in de overheid begint met het waarborgen van de veiligheid van mensen, met rechtszekerheid en rechtsbescherming en een toegang tot het recht en een goede bejegening. Daarbij is ook van belang dat straffen voortvarend ten uitvoer kunnen worden gelegd, schadevergoedingen worden uitgekeerd, herstelgesprekken plaatsvinden en organisaties als Slachtofferhulp Nederland voldoende zijn toegerust om hun belangrijke werk te doen. De overheid wil uitvoeringsorganisaties versterken, teneinde meer oog te krijgen voor de menselijke maat en begrijpelijk, bereikbaar en aanspreekbaar te zijn voor zijn burgers. Met ons innovatieprogramma Mens als Maat hebben wij ons de afgelopen drie jaar al voorbereid op deze taken, dus we staan er klaar voor. Via ons is het bovendien gemakkelijker om de behoeften van slachtoffers snel inzichtelijk te krijgen.
Wij zien uit naar een toekomst met nieuwe mogelijkheden voor mensen, die gedupeerd zijn geraakt door omstandigheden buiten henzelf. Voor hen en voor u hele mooie feestdagen toegewenst en een nieuw jaar met veel veerkracht en steun.
Rosa Jansen - Voorzitter Raad van Bestuur Slachtofferhulp Nederland