Therapeut Mike helpt mannelijke slachtoffers van seksueel geweld weer verbinding te maken

1 op de 5 mannen wordt in zijn leven slachtoffer van een vorm van seksueel geweld. Toch zoeken relatief weinig mannen hulp na zo’n ingrijpende gebeurtenis, merkt ook Mike. “Ze worden belemmerd doordat ze vaak niet weten wat er met hen aan de hand is. Misschien zitten ze niet lekker in hun vel of ervaren ze problemen tijdens seks, maar leggen ze het verband niet met een eerdere seksuele ervaring waar dwang bij kwam kijken.”

Idee van mannelijkheid aangetast

Voor veel mannen die bij Mike aankloppen voor hulp is schaamte een belangrijk thema. “Ze geloven dat ze medeplichtig of zwak zijn, omdat ze niet in staat waren zichzelf te verdedigen. Dat tast hun idee aan van wat het betekent om een man te zijn. De schaamte kan ook groot zijn wanneer ze een lichamelijke reactie hadden op het seksueel geweld, zoals een erectie.”

Mike gebruikt neurowetenschap om zijn cliënten te helpen inzien dat zij niet verantwoordelijk zijn voor wat hen is overkomen. “Ik leg uit hoe het alarmsysteem in de hersenen werkt en hoe dat systeem het volledig overneemt in een gevaarlijke situatie. Het deel van de hersenen dat ons in staat stelt om stop te zeggen kan dan helemaal offline gaan, terwijl het lichaam wel reageert. Dat zegt niets over of je het wilde.”

Cliënt heeft de regie

Het zijn soms lastige gesprekken, waarbij het cruciaal is om aan te sluiten bij wat het slachtoffer op dat moment aankan. “Hij bepaalt hoeveel hij wil vertellen en hoe dicht hij bij de kern van zijn trauma wil komen. Soms weet iemand gewoon niet hoe hij moet praten en hebben we het alleen over zijn dagelijks leven. Dan dring ik niet aan, maar probeer ik over te brengen dat ik er voor hem ben wanneer hij er wel over wil praten.

“Woorden kunnen zo’n impact hebben. Ik volg altijd het vocabulaire van mijn cliënt, maar help hem ook om dat uit te breiden, zodat hij herkent dat wat hem is overkomen niet oké was. Ik had een cliënt die zich door zijn vriendin gedwongen voelde om seks te hebben terwijl hij dat niet wilde. Hij werd daarna steeds angstiger in de aanloop naar hun ontmoetingen, zonder precies te weten waarom. Het duurde een tijd voordat we de woorden vonden die voor hem juist voelden. We kwamen uit bij de term ‘seks zonder wederzijdse instemming’. Dit hielp hem om het gesprek met zijn vriendin aan te gaan.”

Tip: help iemand om een naaste in vertrouwen te nemen

Waar de eerste sessies bij MenAsWell in het teken staan van stabiliseren, verschuift de blik tegen het einde van het traject naar de verbinding met de omgeving. “Er is een mooi citaat van de psycholoog Peter Levine: ‘Trauma is niet wat ons overkomt, maar wat we in onszelf vasthouden bij gebrek aan een empathische getuige.’ In mijn sessies ben ik die empathische getuige. Vervolgens kijk ik met mijn cliënt welke mensen in zijn leven die rol kunnen vervullen.”

Die hulpbronnen zijn niet vanzelfsprekend. “Vooral heteroseksuele mannen hebben lang niet altijd iemand om in vertrouwen te nemen. Dus kijken we samen: wie in jouw omgeving vertrouw je genoeg om een iets dieper gesprek mee te voeren? Een familielid zoals een zus kan daarin ontzettend steunend zijn. Ik geef ze daarnaast mee dat het hun verhaal is, en dat zij altijd zelf mogen bepalen hoeveel ze willen delen.”

Dialoog op gang brengen

Onder begeleiding van Mike en zijn collega’s bij MenAsWell kunnen mannelijke slachtoffers van seksueel geweld stap voor stap werken aan meer autonomie en verbinding. Mike zou graag zien dat meer therapeuten zich op deze doelgroep gaan richten. “Ik hoop dat er een dialoog op gang komt over dit onderwerp. Hoe meer we erover praten, hoe zichtbaarder het wordt en hoe lager de drempel voor mannelijke slachtoffers om hulp te zoeken.

* Voor de leesbaarheid gebruiken we ‘man’ en ‘mannen’ waar het ook kan gaan om mensen die zich identificeren als man (mannen+).