Selma biedt duidelijkheid en begrip na fraude

Veel mensen die aankloppen bij de Fraudehelpdesk willen weten of ze hun geld terug zullen krijgen. Dat is vaak niet mogelijk omdat onduidelijk is wie verantwoordelijk is voor wat er is gebeurd. Selma maakt dit in haar gesprekken duidelijk. ‘De ervaring leert dat het geld als verloren kan worden beschouwd. Wij kunnen er niet voor zorgen dat het geld terugkomt. Daar zijn we heel helder in, zodat mensen daarna ook niet meer verder hoeven te zoeken. Wat wij wel kunnen doen is overzicht creëren. Bij welke instanties kunnen ze zich nog meer melden? Dat kan de politie zijn, maar bij beleggingsfraude bijvoorbeeld ook de Autoriteit Consument & Markt. Zo kunnen we voorkomen dat slachtoffers van het kastje naar de muur worden gestuurd.’

Zonder oordeel luisteren

De schade na oplichting is meer dan alleen materieel: slachtoffers zijn boos, schamen zich en voelen zich minder veilig. Zonder oordeel luisteren kan dan al verlichting bieden, weet Selma. ‘Ik probeer me te verplaatsen in degene die ik spreek. Ik kan me voorstellen dat ze er last van hebben. Ze zijn kwaad dat er geen oplossing voor ze is. Luisteren naar wat ze is overkomen kan dan helpen.’ 

Het beeld dat veel mensen van fraude hebben, is dat het alleen mensen overkomt die niet goed opletten of die minder digitaal vaardig zijn. Ook slachtoffers zelf hebben dit vooroordeel. ‘Iedereen denkt dat het hen niet zou overkomen,’ vertelt Selma. ‘Als het dan toch gebeurt, voelen mensen zich dom. Soms is de schaamte zo groot dat ze zelfs hun familie niet durven te vertellen dat ze zijn opgelicht. Ik leg dan uit dat het om professionele oplichters gaat die voor iedere doelgroep, jong en oud, een werkwijze hebben bedacht. Het kan iedereen overkomen. 

Verhalen van anderen kunnen schaamte wegnemen 

‘Ik wijs mensen graag op verhalen van andere slachtoffers. Als ze met eigen ogen zien dat anderen hetzelfde hebben meegemaakt, gaat de schaamte vaak weg en durven ze het te delen met hun omgeving. Ook raad ik ze aan om naar de Community van Slachtofferhulp Nederland te gaan, waar ze in contact komen met lotgenoten. Ik heb ook teruggehoord dat mensen daar veel aan hebben gehad.’ 

Als Selma aan het eind van het gesprek merkt dat iemand behoefte heeft aan extra emotionele steun, verwijst ze door naar Slachtofferhulp Nederland. ‘Of iemand nou €0 of €100.000 kwijt is geraakt, als iemand ermee blijft zitten, bieden we dat aan. Wij kunnen een luisterend oor bieden, maar het is een emotioneel proces waar soms meer dan 1 gesprek voor nodig is. Slachtofferhulp heeft de expertise op psychologisch gebied. 

‘Voor mij is een gesprek geslaagd als iemand zich gehoord voelt. Er zijn vaak tranen omdat mensen beseffen dat dit is gebeurd en er geen weg terug is. Toch voelen ze zich meestal opgelucht. Ze hebben helderheid: ze weten wat er nog mogelijk is, maar ook wat er niet kan. Daardoor kunnen ze het een plek gaan geven’ 

Dossier opbouwen

Iemand die een melding doet bij de Fraudehelpdesk helpt daarmee ook anderen. Hoe meer er bekend is over de werkwijze van oplichters, hoe beter de organisatie mensen kan waarschuwen. Daarnaast kan informatie over de daders bijdragen aan de kans dat zij in de toekomst opgespoord worden. Om die reden adviseren Selma en haar collega’s altijd om ook aangifte te doen bij de politie. ‘Mogelijk doet de politie nu niets met de aangifte. Maar er wordt wel een dossier opgebouwd. Stel dat de daders over een tijdje opnieuw fraude plegen, dan kan dat voor de politie reden zijn om er wat aan te doen.’ 

De criminele organisaties die achter veel fraude zitten, ontwikkelen voortdurend nieuwe werkwijzen. Het woud aan verschillende vormen van fraude wordt daardoor steeds groter. Selma wil professionals die in hun werk te maken krijgen met een slachtoffer geruststellen: om iemand te ondersteunen, hoef je niet per se kennis te hebben van al die specifieke vormen. ‘Professionals kunnen ons bellen voor advies. Wij kijken naar hun situatie en geven handvatten voor wat ze kunnen doen.’