In gesprek gaan over aangifte

Iemand die een strafbaar feit heeft meegemaakt, heeft verschillende mogelijkheden:

• Aangifte doen
  Door aangifte te doen vraagt iemand de politie om onderzoek te doen naar het strafbare feit. Aangifte doen kan ervoor zorgen dat de dader wordt bestraft en dat een ander niet hetzelfde overkomt. Bij bepaalde delicten is een aangifte ook nodig om bijvoorbeeld een schadeafhandeling bij de verzekering in gang te zetten of een bankrekening te laten bevriezen.
• Melding doen
  Met een melding brengt iemand de politie op de hoogte van wat er is gebeurd. De politie hoeft dan geen onderzoek te doen, maar kan wel de situatie in de gaten houden en betrokkenen verhoren. Een melding doen kan ook als er nog geen strafbaar feit is gepleegd, maar iemand wel bang is dat dit gaat gebeuren (bijvoorbeeld dat een ander hem of haar iets wil aandoen).
• Informatief gesprek
  Bij zedenzaken krijgt iemand altijd eerst een informatief gesprek voordat er aangifte of een melding kan worden gedaan, en daarna bedenktijd. De duur van die bedenktijd is maatwerk en kan per zaak verschillen.
• Bemiddeling tussen slachtoffer en dader
  Bemiddeling in het contact tussen slachtoffer en dader kan soms een goede stap zijn op weg naar herstel. Zeker wanneer ze elkaar kennen en elkaar weer tegenkomen op school, werk of sportvereniging. Perspectief Herstelbemiddeling kan bemiddelen bij het contact tussen slachtoffer en dader.
• Niets doen
  Ook dit is een mogelijkheid. Dat betekent wel dat de politie niet op de hoogte is van wat er speelt. Bij herhaling of verergering van de situatie (bijvoorbeeld stalking of bedreiging) is de politie dus ook niet extra waakzaam

Aangifte doen is nodig om te zorgen dat de dader bestraft kan worden en om eventueel schade vergoed te krijgen. Voor een slachtoffer kan het bovendien een belangrijke stap zijn op weg naar erkenning, rechtvaardigheid en veiligheid. Het doel van de aangifte kan een goede ingang zijn voor een gesprek: wat zou iemand met aangifte kunnen en willen bereiken? Als iemand dat helder voor ogen heeft, helpt dat om de afweging te maken.

Soms is aangifte doen voor een slachtoffer een vanzelfsprekende stap, maar niet altijd. Slachtoffers kunnen verschillende redenen hebben om te twijfelen over aangifte doen. Wil je iemand helpen bij die afweging, vraag dan waar die twijfel vandaan komt. Is het schaamte? Angst? En als iemand zegt bang te zijn, is dat dan voor de dader of voor reacties uit de eigen omgeving? Of voor de impact op de relatie – als de dader een bekende of zelfs de partner van het slachtoffer is? Het verschilt per situatie welke informatie relevant is voor het slachtoffer om de knoop door te kunnen hakken.

Schaamte kan ervoor zorgen dat iemand na een ingrijpende gebeurtenis niet naar de politie stapt. Hierin kun je een belangrijke rol spelen: soms helpt het een slachtoffer al om eerst met iemand te praten over wat er is gebeurd. Let er daarbij op dat je iemand niet het gevoel geeft dat die zelf schuld heeft aan wat er gebeurd is. Lees hier meer over victim blaming en hoe je dit voorkomt.

In sommige gevallen maken slachtoffers zich ook zorgen of ze zelf iets strafbaars hebben gedaan. Iemand kan bijvoorbeeld gemanipuleerd zijn door een dader en is daardoor zelf ook medeplichtig aan een misdrijf. Dit maakt de situatie vaak extra ingewikkeld. Wil je advies over een specifieke casus, dan kan je terecht bij onze Advieslijn.

Voor veel slachtoffers is het een schrikbeeld: wat als de dader straks mijn naam en adres in de aangifte ziet staan? Ben ik dan nog veilig? Als een slachtoffer zich daar zorgen over maakt, kan je uitleg geven over verschillende beschermingsmaatregelen die mogelijk zijn. De belangrijkste:

• Gebruik domicilieadres
  De aangever kan een ander adres in de aangifte laten zetten (domicilie), bijvoorbeeld van diens werkgever. Zo zien de verdachte en diens advocaat niet het adres van het slachtoffer in de aangifte.
• Aangifte onder nummer 
  Bij hoge uitzondering staat de politie soms toe dat de naam van het slachtoffer niet wordt opgenomen in de aangifte. In plaats daarvan komt er dan een nummer in de aangifte te staan.
• Een contact- of gebiedsverbod
  De verdachte krijgt een verbod om contact op te nemen of in de buurt te komen.
• Afspraak op locatie
  In dat geval worden er afspraken gemaakt met de meldkamer voor het geval het slachtoffer 112 belt. Dit is ook mogelijk na een melding.

Informatie voor slachtoffers over het recht op bescherming

Wanneer iemand vreest voor de eigen veiligheid, is het belangrijk dat hij of zij hierover met de politie praat. Ook wanneer de dreiging niet van de dader maar uit de eigen omgeving komt. Een advies dat je daarbij kunt geven, is om vooral heel concreet aan te geven wat die angst met diegene doet. Bijvoorbeeld dat hij of zij niet meer alleen de deur uit durft, geen oog meer dicht doet of voortdurend wordt overvallen door paniekaanvallen. Dit helpt de politie om een goede inschatting te maken van iemands kwetsbaarheid en zo samen met het slachtoffer te kijken wat er mogelijk is om diegene te beschermen.

Wanneer iemand aangifte doet, is het belangrijk dat die zich realiseert dat de aangifte niet kan worden ingetrokken. Daarom is het zo belangrijk vooraf een zorgvuldige afweging te maken.

Misschien vindt iemand het prettig dat je meegaat naar de politie om aangifte te doen. Dan is het goed te weten dat je diegene dan kunt begeleiden tot aan de aangifteruimte. De aangifte zelf moet een slachtoffer alleen doen. Je kunt iemand wel helpen zich goed voor te bereiden. Voor praktische en emotionele ondersteuning kunt je iemand ook doorverwijzen naar Slachtofferhulp Nederland.

Voorbereiden op aangifte

Het strafproces loopt van aangifte tot straf. De infographic 'Het strafproces uitgelegd' laat zien hoe het strafproces kan verlopen vanaf het moment van aangifte.

Download de infographic (pdf)